محمدرضا یوسفی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اختلال بیش‌فعالی، اظهار کرد: بیش‌فعالی یا ADHD نوعی اختلال رفتاری رشدی است که باعث بروز تکانشی، اختلال در یادگیری و فعالیت‌های فیزیکی بیش‌ازاندازه شده و با برخی از رفتارهای غیرعادی همراه است.
وی افزود: اختلال نقص توجه معمولاً بیشتر در کودکان دیده می‌شود اما تاکنون این اختلال در بزرگسالان هم دیده شده مخصوصاً زمانی که این اختلال در کودکی آنان پیگیری و درمان نشده باشد.
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت قزوین گفت: بیش‌فعالی برخی اوقات در زبان عامیانه به اشتباه به‌عنوان پیش‌فعالی عنوان می‌شود درصورتی‌که واژه درست بیش‌فعالی است یعنی فرد بیشتر از اندازه استاندارد فعالیت دارد.
علائم عارضه بیش‌فعالی چیست؟
وی ادامه داد: افراد مبتلا به عارضه بیش‌فعالی نمی‌توانند مدت طولانی روی یک موضوع واحد تمرکز خوبی داشته باشند و به‌راحتی وظایفی که به آنان محول می‌شود را فراموش می‌کنند یا اینکه دچار حواس‌پرتی می‌شوند و به‌سختی می‌توانند در جایی آرام و بدون حرکت بنشینند.
یوسفی خاطرنشان کرد: افراد مبتلا به نقص توجه معمولاً در صحبت کردن با دیگران دائم صحبت شخص مقابل را قطع می‌کنند و نمی‌توانند صبر کنند تا صحبت‌های طرف مقابل به پایان برسد بنابراین نقص توجه، کم‌توجهی، بیش از اندازه فعالیت کردن، رفتارهای تکانشی و حتی مشکلات خواب از جمله ویژگی‌های افراد بیش‌فعال است.
وی افزود: ADHD مخفف Attention deficit hyperactivity disorder است، علت‌های مختلفی ممکن است برای بیش‌فعالی قلمداد شود که بسیاری از آن‌ها نیز شناخته‌شده نیستند، علت‌هایی چون آسیب‌های مغزی تروماتیک، قرار گرفتن در مرض خطرات و ریز فاکتورهای دوران بارداری، جهش‌های ژنتیکی و محیط پیرامونی افراد نیز می‌توانند در ابتلا به این اختلال نقش داشته باشد.
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت قزوین با اشاره به اینکه ژنتیک در ایجاد اختلال بیش‌فعالی در فرد نقش بیشتری دارد، تصریح کرد: بیشترین علت بروز اختلال بیش‌فعالی ژنتیکی است و محیط معمولاً تأثیرات خود را در اوایل دوره قبل از تولد اعمال می‌کند و آسیب‌های مغزی را به وجود می‌آورد.
وی افزود: اختلال بیش‌فعالی از سن نوزادی قابل‌تشخیص است و عوامل این اختلال در نوزادان را حتماً باید شناخت، توجه‌طلبی افراطی در نوزادان، بی‌قراری و بی‌تابی شدید، گریه‌های مداوم و بی‌دلیل، احساس پریشانی و ناراحتی مخصوصاً در هنگام لمس شدن، بروز رفتارهای عصبی همچون ضربه زدن با پا به اطراف و جیغ کشیدن مداوم از علامت‌های بیش‌فعالی در نوزاد است.
یوسفی در پاسخ به اینکه تست بیش‌فعالی باید چه زمانی انجام شود، گفت: زمانی تست بیش‌فعالی لازم است انجام شود که والدین بر اساس مشاهدات خود متوجه علامت‌های بیش‌فعالی در کودک خود شوند و مهم است که وجود این اختلال در نوزاد هرچه سریع‌تر تشخیص داده شود.
بیش‌فعالی را چگونه می‌توان درمان کرد؟
وی در خصوص روش‌های درمان بیش‌فعالی، خاطرنشان کرد: درمان‌های متنوعی در روانشناسی و روانپزشکی برای اختلال بیش‌فعالی همچون رفتاردرمانی، بیوفیدبک، نوروفیدبک، آموزش مهارت‌هایی به خانواده و فرد دچار بیش‌فعالی و درمان‌های حمایتی توسط روان‌پزشک وجود دارد بنابراین دارودرمانی و تکنیک‌های روان‌شناختی برای درمان اختلال بیش‌فعالی مفید خواهد بود.
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت قزوین خاطرنشان کرد: آکادمی اطفال آمریکا در خصوص درمان اختلال بیش‌فعالی در کودکان توصیه کرده است برای کودکانی کمتر از ۶ سال بهتر است مداخلات غیردارویی یعنی رفتاردرمانی توسط روانشناس برای آنان انجام شود.
یوسفی بیان کرد: روش درمان بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد، درمان مؤثر باید بتواند علائم زمینه‌ای این اختلال همچون تکانش‌گری، حواس‌پرتی، نقص توجه، چالش‌های رفتاری و اجتماعی ناشی از این اختلال به‌طور مثال مشکل در دوست‌یابی و عزت‌نفس پایین را کنترل کند و برای این موارد حتماً باید در وهله اول مداخلات غیردارویی و اگر نیاز بود مداخلات دارویی انجام شود.
بیش‌فعالی با پرانرژی چه تفاوت‌هایی دارد؟
وی تصریح کرد: تشخیص قطعی در بروز علائم بیش‌فعالی از سه سالگی و پس‌ازآن شروع می‌شود و در خصوص تفاوت‌های بیش‌فعالی با پرانرژی بودن می‌توان گفت یک کودک پرانرژی می‌تواند تمرکز کند و کاری که به او محول می‌شود را به‌درستی انجام دهد اما کودک بیش‌فعال تمرکز انجام کار را ندارد و پس از اصرار دچار درمانگی شود.
این کارشناس گفت: کودکان پرانرژی می‌توانند به‌خوبی روی دیکته نوشتن تمرکز کنند اما کودکان بیش‌فعال از انجام این کار به‌درستی برنمی‌آیند؛ انرژی بالای یک کودک پرانرژی به‌صورت سینوسی است یعنی آن‌ها ممکن است فقط در محیط خاص همچون خانه یا مدرسه یا بازی با دوستان انرژی بالایی داشته باشند و یا در موارد دیگر این انرژی کاهش پیدا کند و به صورت کلی می‌توانند انرژی خود را کنترل کنند.
وی افزود: انرژی بالا در کودکان بیش‌فعال پایدار است و انرژی آنان در تمامی محیط‌ها بالاست اما اگر رفتارهای کودک در یک محیط جاری باشد او پرانرژی است اما اگر کودکی در بیرون از خانه در تمامی مکان‌ها رفتارهای بیش‌فعالی از خود نشان دهد او دچار اختلال ADHD است.
کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت قزوین بیان کرد: والدین می‌توانند از طریق روشی به نام مربیگری بهترین راه‌ها را برای پاسخ به مشکلات رفتارهای کودک بیش‌فعال خود یاد بگیرند و این راهکارها را اجرا کنند که این امر نیاز به مراجعه به روانشناس دارد.
وی تصریح کرد: پشتیبانی معلمین و مدرسه نیز مهم است، معلمین می‌توانند به کودک مبتلا به بیش‌فعالی کمک کنند تا از مدرسه لذت ببرد و راحت‌تر بتواند فرایند یادگیری را انجام دهد یعنی والدین و معلمین باید به کودکان آموزش دهند که در مدیریت توجه، تمرکز، رفتارها و احساسات بهتر از گذشته عمل کنند.
یوسفی در پایان در خصوص چگونگی انجام تست بیش‌فعالی، گفت: تست‌هایی وجود دارد که معمولاً در آموزش پرورش و کلینیک‌ها برای کودکان انجام می‌شود و در روند انجام این تست سؤالاتی از والدین و مصاحبه با والدین و کودک صورت می‌پذیرد تا از این طریق وجود اختلال بیش‌فعالی در کودک مشخص و درمان شود.
