در دنیای امروز که فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرعت در حال پیشرفت است، شیوه زندگی افراد به طور قابل توجهی تغییر کرده است. یکی از این تغییرات، کاهش چشمگیر تعاملات اجتماعی در بین کودکان، نوجوانان و جوانان است. این کاهش تعاملات، ارتباط مستقیمی با کمرنگ شدن بازی‌های فیزیکی و حضوری و جایگزینی آن‌ها با بازی‌های رایانه‌ای و فعالیت‌های آنلاین دارد.
زندگی با احساس تفرد
«مجید یاوری» دبیر دبیرستان‌های ایلام در در این خصوص به ایسنا گفت: دانش‌آموزان نه تنها در تعاملات اجتماعی بلکه بازی‌های گروهی و کارهای تیمی هم مهارت ندارند و تنها بودن را ترجیح می‌دهند.
وی افزود: کمرنگ شدن بازی‌های فیزیکی و حضوری در کودکی و نوجوانی سبب نوعی احساس تفرد در آن‌ها می‌شود که در این حالت مسایل جزیی و پیش‌پا افتاده نیز برای آن‌ها تبدیل به چالش و استرس می‌شود.
کاهش تعاملات اجتماعی، یک چالش جدی
«سیدعبدالرضا سنایی‌زاده» کارشناس ارشد روانشناسی در این خصوص به ایسنا اظهار کرد: بازی‌های فیزیکی و حضوری، از دیرباز به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تعامل اجتماعی کودکان و نوجوانان شناخته می‌شدند، این بازی‌ها به آن‌ها فرصت می‌داد تا با همسالان خود ارتباط برقرار کنند، مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند و یاد بگیرند چگونه با دیگران همکاری کنند اما با گسترش فناوری و رواج بازی‌های رایانه‌ای و تلفن همراه، این بازی‌های سنتی جای خود را به دنیای مجازی داده‌اند.
تاثیر بازی‌های رایانه‌ای بر تعاملات اجتماعی
وی خاطرنشان کرد: بازی‌های رایانه‌ای و آنلاین، اگرچه مزایای بسیاری دارند، اما می‌توانند بر تعاملات اجتماعی افراد تأثیر منفی بگذارند.
سنایی‌زاده کاهش مهارت‌های ارتباطی را نتیجه بازی‌های دیجیتال دانست و عنوان کرد: بازی‌های آنلاین اغلب به صورت انفرادی انجام می‌شوند و فرصت‌های محدودی برای تعاملات رو در رو با دیگران فراهم می‌کنند، در نتیجه، کودکان و نوجوانان ممکن است در برقراری ارتباط موثر با دیگران دچار مشکل شوند.
این روان‌شناس، کاهش فعالیت فیزیکی را از دیگر نتایج بازی‌های موبایل محور عنوان کرد و گفت: بازی‌های رایانه‌ای اغلب به صورت نشسته انجام می‌شوند و منجر به کاهش فعالیت فیزیکی و افزایش مشکلات سلامتی مانند چاقی و بیماری‌های قلبی عروقی می‌شوند.
وی افزایش انزوای اجتماعی از نتایج منفی این سبک زندگی در کودکی و نوجوانی دانست و افزود: گذراندن زمان زیاد در دنیای مجازی می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی و کاهش تعاملات با دنیای واقعی شود.
سنایی‌زاده در خصوص اختلالات خواب این کودکان و نوجوانان نیز اضافه کرد: استفاده بیش از حد از دستگاه‌های الکترونیکی قبل از خواب می‌تواند باعث اختلال در خواب و در نتیجه، کاهش تمرکز و عملکرد شناختی شود.
راهکارهای مقابله با این چالش
رحیم اسدی کارشناس ارشد علوم تربیتی و دبیر آموزش و پرورش در خصوص راهکارهای عمل برای مقابله با کاهش تعاملات اجتماعی و تشویق کودکان و نوجوانان به بازی‌های فیزیکی و حضوری به ایسنا اظهار کرد: برای حل این مشکل روش‌هایی را باید در پیش گرفت و نوجوانان باید ثمرات تعاملات اجتماعی را در آن لمس کنند و لذت آن را بچشند.
وی ترویج بازی‌های گروهی و مشارکتی را را از جمله راهکارها دانست و گفت: مدارس، خانواده‌ها و مراکز فرهنگی می‌توانند با برگزاری بازی‌های گروهی و مشارکتی، کودکان و نوجوانان را به تعامل با یکدیگر تشویق کنند.
این کارشناس ارشد علوم تربیتی، محدود کردن زمان استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی را راهکار دیگر برشمرد، خاطرنشان کرد: تعیین زمان مشخص برای استفاده از تلفن همراه، رایانه و تبلت می‌تواند به کاهش اعتیاد به این دستگاه‌ها کمک کند.
اسدی، راهکار بعدی را ایجاد فضاهای بازی ایمن برشمرد و بیان کرد: فراهم کردن فضاهای بازی ایمن و جذاب در محله‌ها و پارک‌ها می‌تواند کودکان و نوجوانان را به انجام فعالیت‌های فیزیکی و تعامل با همسالان خود ترغیب کند.
وی راهکار پایانی را آموزش مهارت‌های اجتماعی بیان کرد و گفت: مدارس و خانواده‌ها می‌توانند با آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند برقراری ارتباط موثر، همکاری و حل مسئله، به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا در تعاملات اجتماعی خود موفق‌تر باشند.
اسدی افزود: کاهش تعاملات اجتماعی در بین کودکان و نوجوانان، یک چالش جدی است که نیازمند توجه و اقدامات جدی است با ترویج بازی‌های فیزیکی و حضوری، محدود کردن زمان استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی و ایجاد فضاهای بازی ایمن، می‌توان به بهبود تعاملات اجتماعی و ارتقای سلامت روانی و جسمی کودکان و نوجوانان کمک کرد.
