مژده ارشادی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ۹ اردیبهشت‌ماه روز جهانی روانشناس و مشاور، اظهار کرد: اگر این روز در چند سال اخیر به یک مفروضه نانوشته تلقی شده و یک رویداد جهانی به شمار می‌رود، در حقیقت به این دلیل است که نگاه ما به طور ویژه به مسائل مربوط به سلامت روان و نقش روانشناس و مشاور در بحث سلامت روان بسیار پررنگ شده است.
عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران افزود: زمانی که جوامع رو به پیشرفت می‌روند تنها علوم طبیعی و تجربی پاسخگوی بسیاری از مسائل نیست و در کشورهای جهان سوم و کشورهای در حال توسعه لزوم حضور علوم روانشناسی و انسانی بسیار مغتنم می‌شود.
ارشادی با بیان اینکه رشته روانشناسی پدیده‌ای چند مولفه‌ای و پیچیده است، تصریح کرد: در حقیقت این علم به ما نشان می‌دهد که این حوزه از علوم انسانی بسیار کاربردی و موثر بوده و می‌تواند موجب تغییرات بنیادی شود، گرچه در چند سال اخیر با تحولاتی که در جوامع رخ داده آنچه که با پیشرفت تکنولوژی شکل و سیاق زندگی انسان‌ها را تغییر داده این است که افراد را به درون خود هدایت می‌کند.
وی ادامه داد: همواره در بیرون به دنبال قوانین و معادلاتی هستیم که واقعیت‌های موجود جهان را که عینی هستند بتوان کسب کرد، البته انسان موجودی عینی با انتزاع نامتناهی است و بسیاری از مفاهیمی که در مورد انسان صحبت می‌شود ذهنی هستند، بنابراین روانشناسی علمی است که به انسان‌ها کمک کرده تا بتوانند مفاهیمی را از ذهن و انتزاع به عینیت برسانند، مثلا با استفاده از این علم می‌توان با تست هوش که مولفه‌ای غیر قابل دیدار است سنجیده شود و براساس نتایج، در مورد آن قضاوت صورت گیرد تا از این طریق پیشبرد مسیر مشخص شود.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: روانشناسی علمی است که به انسان کمک کرده تا مرزهای شناخت را افزایش دهد، در مورد آن چیزی از انسان‌ها سخن بگوید که اصل انسان است، اما ممکن است بسیاری مواقع نسبت به آن هیچ‌گونه بینش، شناخت و فهمی نداشته باشد، می‌توان گفت روانشناسی بخش موثر و کمک کننده‌ای در مساله خودشناسی است.
وی افزود: فردی که سال‌ها در حیطه روانشناسی فعالیت دارد و وارد این فضا شده، متوجه می‌شود چیزی نمی‌داند و هر روز با قواعد و قوانینی که به دست می‌آورد دچار شگفتی می‌شود، یعنی علم روانشناسی ما را به سمت آگاهی، دانش، اطلاعات و سواد بیشتر هدایت می‌کند تا در مسیر رشد، تعالی و تغییر قرار بگیریم و بالنده‌تر شویم.
ارشادی اضافه کرد: در حقیقت به خودی خود روانشناسی علمی دل نشین است که به فرد قدرت می‌بخشد و منجر به تنظیم ارتباطات می‌شود، همه افراد می‌توانند رشته روانشناسی و مشاوره را انتخاب و در آن تحصیل کنند، اما همه نمی‌توانند مشاور و روانشناس باشند.
به گفته وی، در روانشناسی علم در کنار فن و در کنار ظرافت‌های هنری می‌نشیند و ارتباطات انسانی را مشاهده و موشکافی می‌کند.
این روانشناس خانواده در ادامه با تاکید بر اینکه این روزها روانشناسی مورد توجه سیاست‌مداران و دولتمردان قرار گرفته است، تصریح کرد: این امر در کنار سایر علوم اجتماعی و انسانی قرار می‌گیرد و به بهتر شدن کیفیت زندگی انسان کمک می‌کند، حیطه‌ای است که اگر چه مدت‌های زیادی مغفول بوده اما اکنون وارد فضای زندگی افراد شده است.
ارشادی اظهار کرد: این روزها با وجود آسیب‌های اجتماعی و نوبنیاد، تغییر در شکل و ماهیت خانواده و بحران‌های اجتماعی ما را به این سمت برده که آیتمی به نام روانشناسی وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد، اما گاهی استفاده از روانشناسی استفاده بهینه‌ای نیست، گرچه برخی تصور می‌کنند روانشناس چشم سومی دارد و به همین دلیل هراس و نگرانی نسبت به مراجعه دارند.
وی در ادامه بیان کرد: در عین حال که بر روانشناسی و نقش آن در جامعه تاکید می‌شود اما هنوز بسترهایی برای پذیرش آن وجود ندارد، از طرفی می‌توان گفت در برخی موارد استفاده ابزاری از آن صورت گرفته است، البته گاهی در پیاده‌سازی این ارزش به نوعی رفتار می‌کنیم که موجب می‌شود به جای جذب مخاطب ریزش مخاطب صورت گیرد.
ارشادی تاکید کرد: رفتارها و استفاده‌های ابزاری از نام مشاور یا تربیت کردن افرادی با نگاه‌های متفاوت و بدون بررسی‌های علمی و ورود آن‌ها به مسیر روانشناسی یکی از دلایلی است که افراد به جای نزدیک شدن از آن‌ها دور می‌شوند.
وی گفت: اینکه کسی در رشته روانشناسی تحصیل کرده دلیل بر این نیست که روانشناس یا مشاور باشد زیرا روانشناسی علم و دانش بوده و حدسیات و فرضیات نیست، بنابراین باید اطلاعات علمی و نظری در کنار اطلاعات عملی قرار بگیرد، اما آنچه وجود دارد این است که گاهی برخی با اطلاعات ناکافی و جملات روانشناسی، افراد را راهنمایی می‌کنند، آنچه در روانشناسی بسیار مهم بوده تخصصی‌گرایی است یعنی هر روانشناسی بنا به تخصص باید در حوزه‌ها ورود کند، در غیر این صورت به دلیل نداشتن توانمندی، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود، گرچه شاید در کوتاه‌مدت راهکار کلی ارائه شود اما در درازمدت با شکست مواجه می‌شود.
این روانشناس خانواده افزود: زمانی که فردی در طول مدت درمان نتیجه‌ای را بدست نمی‌آورد و با شکست مواجه می‌شود در ادامه تصویر خوبی از روانشناس نخواهد داشت که این امر منجر به این می‌شود که برای مسائل و مشکلات خود به روانشناس مراجعه نکند.
ارشادی به نگاه منفی به روانشناسی اشاره کرد و گفت: باید به مراجعان این آگاهی داده شود که روانشناس در چه حیطه و تخصصی فعالیت دارد، اگر شخصی انتظارات درمانی که از روانشناس داشته محقق نشده قطعا از مراجعه مجدد خودداری می‌کند.
وی با بیان اینکه اخلاق حرفه‌ای در رشته روانشناسی و مشاوره بسیار مهم و حیاتی است، تصریح کرد: بسیاری از بررسی صلاحیت‌ها به اخلاق حرفه‌ای برمی‌گردد، زمانی که این موضوع را روانشناسان بدانند از حقوق خود و مراجعان بهتر مراقبت می‌کنند.
عضو انجمن روانشناسی اجتماعی ایران بیان کرد: یکی دیگر از مسائلی که موجب می‌شود افراد به روانشناس مراجعه نکنند شاید ناکافی بودن سواد و تخصص است که به دلیل ارتقا نیافتن، پاسخگوی مناسبی به اهداف درمانی مراجع نیستند، البته افراد باید مدنظر داشته باسند مشکلاتی که در بحث روان وجود دارد تنها با جلسه اول و دوم برطرف نمی‌شود بلکه حل شدن مشکلات زمانبر است، گرچه باید افراد آگاه باشند تا افراد اهداف و انتظارات درمانی را با محتوای فضای روانشناسی همراه کنند.
این روانشناس خانواده گفت: آنچه در جوامع کوچک حاکم بوده و دلیلی بر حضور پیدا نکردن نزد روانشناس و مشاور است، بحث شناخت افراد و برچسب زدن است، دلیل دیگر داشتن باورهای غلطی افراد نسبت به توانمندی خود است، بنابراین آنچه می‌توان مطرح کرد این است که برای پاسخگویی به مجهولات انسانی نیاز به علم افزایی است.
ارشادی افزود: اگر سیستم‌های سیاست‌گذاری سلامت جامعه در همه سازمان‌ها از خدمات روانشناسان می‌توانستند برخوردار باشند قطعا شاهد اتفاقات بهتری در سیستم‌های مدیریتی و سطح کلان جامعه بودیم، آنچه امروز جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کند و با مسائلی همچون ازدواج سفید، تغییر جنسیت، خودکشی و ... مواجه هستیم، به نظر می‌رسد یک ناهماهنگی عمیقی میان شناخت و رفتار مشاهده می‌شود که باید بررسی شوند، حتی هم اکنون می‌توان از ورود بسیاری از آسیب‌های نوبنیاد جلوگیری و به افراد انگیزه لازم داده شود.
این روانشناس خانواده خاطرنشان کرد: میان خدمات روانشناس ارائه‌ای و دریافتی تناسبی وجود ندارد، با اینکه هر ساله حق مشاوره‌ای از سوی نظام روانشناسی و بهزیستی اعلام می‌شود اما بسیاری از افراد هزینه‌های بالایی دریافت می‌کنند که ظلم به حقوق مراجعان است، از طرفی بسیاری از خانواده‌ها که درگیر مشکلات روانی شده‌اند و مشکلات خانوادگی آن‌ها افزایش یافته در سبد خانوارها هزینه‌های روانشناسی جایگاهی ندارد و آن را نوعی هزینه اضافی تلقی می‌کنند، البته در راستای هزینه روانشناسی دستگاه‌های متولی و حمایتی اقداماتی را انجام می‌دهند اما آگاهی لازم نسبت به این امر در جامعه وجود ندارد، در حقیقت در بحث خدمات روانشناسی تلاش ما پیشگیری، بهبود و درمان است و حتی بسیاری اوقات قصد داریم که فرد با اختلالی مواجه نشود.
