از رنج خود بکاهید/ روان شناسان، درمانگرانی برای روزهای سخت
از رنج خود بکاهید/ روان شناسان، درمانگرانی برای روزهای سخت
به گزارش مشاور نیوز و به نقل ازخبرگزاری مهر؛ گروه مجله- آزاده سهرابی: احساس می کنید در یک رابطه نادیده گرفته شده اید؟ احساس می کنید میل زیادی به گریز از اجتماعی دارید که عضوی از آن شناخته می شوید؟ دچار وضعیتی شده اید که دیگر کارکردتان مانند سابق نیست و دچار رنجی عیان هستید؟ برای هر چیز کوچک و بزرگ دچار اضطراب می شوید؟ میل شدیدی به پرت کردن اشیا و کوبیدن به در و دیوار پیدا کرده اید؟ دچار خمودگی و افسردگی شده اید؟ افکاری در سرتان می چرخد که از آنها رهایی ندارید و.....
آنچه بیان شد تنها شکل هایی از مشکلاتی است که افراد ممکن است در طول زندگی در دوره هایی با آن درگیر باشند و با خود فکر کنند: به کمک نیاز دارند. اینجاست که عناوین متخصصانی چون روان شناس، روانپزشک، روانکاو و... به میان می آید. حتی در این میان ممکن است عده ای به شما توصیه هایی بکنند: هیپنوتیزم درمانی را امتحان کن! نوروفیدبک حتما به کارت می آید! فلان درمانگر معجزه می کند! حتما نیاز به خوردن قرص داری! پیش این دکترها نرو به تو دارو می دهند، معتاد می شوی! به این مسائل فکر نکن خودش درست می شود! و ده ها جمله دیگری که بدتر آدم را سردرگم می کند و اینها در حالی است که روزها می گذرد و مشکلات پابرجاست.
گرچه در یک سیستم صحیح درمان ابتدا باید مشکل فرد تشخیص داده شود و بعد به متخصص مورد نظر ارجاع داده شود اما در کشور ما سیستم ارجاع چندان در حوزه مشاوره و روان شناسی و روانپزشکی رایج نیست و بارها پیش آمده که یک نفر برای درمان مشکل خود به متخصصانی مراجعه کرده و چون نتیجه ای نگرفته، مشکل خود را به نزد متخصص دیگری برده است. اینجاست که باید گفت شناخت افراد از حوزه های تخصصی که صرفا با یک عنوان نزد عموم شناخته می شود، می تواند به آنها کمک کند تا با شناخت نسبی از حوزه مشکل خود یک متخصص درست را انتخاب کنند و از اتلاف وقت و انرژی و هزینه شان کاسته شود.
چه زمان به روان شناس مراجعه کنیم؟
همواره در کنار مشاوران نام روان شناسان هم به میان می آید و این دو تخصص به نوعی با هم عجین شده اند در حالیکه حوزه کاری آنها تفاوت های عمیقی دارد.
روان شناسان متخصصانی هستند که در شاخه های متعددی تحصیل کرده اند از جمله روان شناسی بالینی، عمومی، کودکان استثنایی، تربیتی، صنعتی سازمانی و... روان شناسان به طور کلی تخصصشان واکاوی اختلالات و مشکلات فردی به صورت عمیق است(روان شناسی بالینی)؛ هر چند در حوزه هایی مانند روان شناسی تربیتی تمرکز متخصصان تربیت کودکان و سازگاری آنها و مشکلات حیطه کودکان است و یا متخصصان روان شناسی کودکان استثنایی روی دو طیف کودکان دارای اختلالات عصبی رشدی مانند اوتیسم یا بیش فعالی و...و یا افراد با هوش بالا و اصطلاحا تیزهوشی کار می کنند و یا روان شناسان صنعتی سازمانی بیشتر در مراکز صنعتی و اداره های بزرگ برای کمک به کارکنان و کارمندان آن سازمان و بالا بردن رضایت شغلی افراد و سلامت روان آنها در ارتباط با مشکلات خاص شغلی کار می کنند و یا روان شناسان سلامت عمده تخصصشان در حوزه پیشگیری و یا کمک به افرادی است که دچار بیماری مزمنی چون سرطان، دیابت و... هستند و به سلامت روان این افراد کمک می کنند. اما واقعیت این است که شما عموما وقتی به یک روان شناس مراجعه می کنید، نمی توانید تشخیص دهید او دقیقا در کدام یک از این شاخه ها تحصیل کرده و کافی است دوره های تکمیلی خارج از دانشگاه را در حوزه یک اختلال مانند افسردگی، اضطراب، تروما و... یا حتی یک سبک درمانی مانند اکت، فراشناخت، شناختی درمانی و... گذرانده باشد تا بتواند به حوزه مشکلات بالینی افراد ورود کند. در واقع به دلایل متعدد این تقسیم بندی رشته های تحصیلی قطعی نیست و ما مجموعه روان شناسی را زیر مجموعه متخصصانی که کار تشخیصی اختلالات بالینی را انجام می دهند، قرار می‌دهیم.
در هر حال کسانی که به روان شناسان مراجعه می کنند کسانی هستند که کارکرد زندگی روزمره شان به دلیل ایجاد اختلالی، دچار مشکل شده است و یا به طور خاص سطحی از اضطراب و افسردگی را در خود تشخیص می دهند. همچنین مراجعین ممکن است متوجه این شوند که در فرایند روابط بین فردی دچار مشکل هستند، افکار پریشان دارند، خوابهایشان آشفته است و....
شاید بد نباشد این آگاهی را داشته باشید که در حوزه روان شناسی گفته می شود که یک دسته از اختلالات روانی نوروتیک هستند و دسته ای دیگر اختلالات سایکوتیک. نوروتیک را اختلال های روان رنجور و سایکوتیک را اختلال های روان پریش می خوانند. یک روان شناس بالینی عموما به اختلالات سایکوتیک ورود نمی کنند چرا که این افراد دارای اختلالاتی هستند که عمده تفاوتشان از اختلالات نوروتیک، قطع ارتباط فرد با دنیای واقعی است. این افراد سطح عمیقی از اختلال را دارند، همه آنها به دارو درمانی نیاز دارند و در دوره هایی به بستری شدن. افرادی که به یک اختلال سایکوتیک دچار هستند عموما خودشان به پزشک و روان شناس مراجعه نمی کنند چون بینش آنها کم است و اگر فردی بخواهد یکی از نزدیکانش را که حدس می زند دچار مشکلی جدی است نزد یک درمانگر ببرد بهتر است انتخاب او روان شناس نباشد. البته روان شناسان با تشخیص گذاری این افراد را به روانپزشک ارجاع می دهند.
روش های مختلف روان درمانی که روان شناسان برای بهبود اختلال بیمار استفاده می کنند، عموما روی اختلالات نوروتیک کاربرد دارد. مشکلات نوروتیک که موضوع کار اصلی روان شناسان است عموما مشکلاتی روانی خفیف یا شدید و گاه مشکلات طبیعی و در جریان زندگی است. اما این مشکلات نیازمند مداخله یک روان شناس است تا کارکرد فرد، حال فرد و آینده او را به سمت بهبود تغییر دهد. یک روان شناس به افراد کمک می کند تا به سازگاری با زندگی برسند و اضطراب، افسردگی آنها را بررسی می کند تا به صورت ریشه ای به حل آنها بپردازد. از این رو آنچه بیشتر مدنظر روان شناسان قرار دارد، گذشته فرد است و یا نگرش ها و شناخت های یک فرد نسبت به حال، آینده و خود. روان شناسان گاه بر رفتار فرد و تغییر آن تمرکز دارند، گاه بر نگرش های فرد، گاه بر تعارضات دوران کودکی و خاطرات بنیادین فرد و گاه بر اتفاقاتی که هسته اصلی (طرحواره)های فرد را ساخته است. همین تفاوت در برخورد با مشکلات شماست که روش های درمانی را نیز متفاوت می کند و بهتر است در همان جلسه نخست از روان شناس خود درباره روش درمانی که قرار است با او پیش بروید سوال کنید و حق شماست که پاسخی دقیق درباره آن بگیرید.
چه زمان به روانپزشک مراجعه کنیم؟
یک زمان هایی هست که مشکلات روانی فرد که عموم افراد جامعه با عناوینی چون اضطراب و افسردگی و وسواس آنها را می شناسند، در سطحی است که نیاز است فرد حتما در قدم نخست دارو دریافت کند. دریافت دارو به هیچ عنوان به معنای این نیست که فرد تا آخر عمر خود نیاز به مصرف آن دارو را دارد. طول درمان دارویی با توجه به مشکل فرد و شدت و میزان پاسخ دهی به دارو درمانی تشخیص داده می شود و روانپزشکان ممکن است درمان های غیر روان درمانی و دارویی دیگری را نیز پیشنهاد دهند. در هر صورت وقتی فردی برای درمان مشکل خود به دارو نیاز دارد عموما بعد از مصرف دارو طی یک دوره درمان و کاهش علائم به روان درمانی نیاز پیدا می کند که در این صورت برخی روانپزشکان با توجه به دوره هایی که گذرانده اند، خودشان آن را ارائه می دهند و گاه به روان شناسان ارجاع داده می شود. اما روان شناسان حق تجویز دارو را ندارند.
روانپزشکان در واقع پزشکانی هستند که تخصص اعصاب و روان را در ادامه مسیر کاری خود انتخاب کرده اند و قادر به تشخیص بیماری از روی علائم فیزیکی و بالینی و تجویز داروی مناسب هستند. ضمن اینکه اختلالات سایکوتیک اساسا در حوزه ارجاعات روانپزشکان تعریف می شود. بیمارانی چون اسکیزوفرنی، اختلالات هذیانی و.. برای کنترل نشانه‌های بیماری خود در تمام عمر به دارو نیازمند هستند.
در یک جمع بندی می توان گفت افراد برای کمک گرفتن برای مشکلات خود به دو دسته متخصص نیازمند هستند. دسته اول مشاوران هستند که کارشان روان درمانی و حل تعارضات بنیادین فرد نیست بلکه نقش یک مشاور و راهنمای آگاه و متخصص را ایفا می کنند و دسته دوم متخصصانی هستند که به افراد دارای اختلالات روانی از میزان خفیف تا شدید با کمک روان درمانی و یا دارو درمانی کمک می کنند.
